Wojciech Bonowicz
Profesja stulecia

Od dawna chodzi mi po głowie pomysł, żeby założyć biuro tłumaczeń. Pełna nazwa
brzmiałaby: Biuro Tłumaczeń w Języku Polskim. Nie „na język”, ale właśnie „w języku”.
Ludzie przychodziliby do mnie z tekstami, które gdzieś przeczytali lub usłyszeli, a ja bym im
tłumaczył, co autorzy mieli na myśli. Robota beznadziejna, ale społecznie pożyteczna. Stawki
byłyby niewygórowane, bo jednak zależałoby mi, by klientów przychodziło jak najwięcej. Dla
tych, którzy przynosiliby współczesne wiersze – rabat.

Tłumacz to zawód XXI wieku, mówił Ryszard Kapuściński, mając oczywiście na myśli
przekłady z jednego języka na drugi. Świat by zamarł, gdyby nagle zabrakło tych wszystkich
pracowitych, upartych, często źle opłacanych mediatorów. Ale sądzę, że dziś równie potrzebni
są tłumacze wewnątrzjęzykowi. Może na uczelniach należałoby stworzyć odpowiednie
kierunki – rodzaj połączenia językoznawstwa, filozofii i psychologii? Tłumacze, którzy
zdecydowaliby się na takie studia, musieliby być biegli w różnych dziedzinach. […]

Bardzo potrzeba dziś mediatorów w wojnach wewnętrznych. Oczywiście mediacje tego
rodzaju nie są możliwe przed kamerami czy na forach internetowych. Tylko w zaciszu gabinetu,
twarzą w twarz, da się może jeszcze coś wytłumaczyć. „Posłuchajmy się!” – apeluje
o. Wacław Hryniewicz w […] książce Wiara w oczekiwaniu. Słuchać się nawzajem jest jednak
coraz trudniej. Gdyby rzecz całą wyłożył nam ktoś neutralny, z dyplomem uprawniającym do
tego typu mediacji, może byśmy posłuchali.

No dobrze. A co z przypadkami, kiedy ktoś mówi, ale nie wie, o co mu chodzi? Wielu ludzi
powtarza jak papugi. Więcej: łapią jakieś słowo czy sformułowanie, sklejają z innym
przypadkowym słowem… Ich wypowiedzi często przypominają anonimy wyklejane na
kartkach z fragmentów powycinanych z gazet. Czasem ich cel jest podobny jak owych
anonimów: ośmieszyć, wystraszyć, zagrozić. Co w takich sytuacjach ma zrobić tłumacz?

Myślę, że nawet pokazanie samej techniki wiele wyjaśnia. Potem trzeba by wytłumaczyć,
skąd się te „anonimy” biorą. Może jest w człowieku potrzeba takiego „klejenia”? Może coś
w ten sposób chce ratować? Przed czymś się broni? Wyobraźmy sobie i taką sytuację: do
mojego biura tłumaczeń przychodzi publicysta N.N.²
, kładzie na biurku numer pisma, w którym
publikuje, i prosi: „Tak mi się tu napisało. Może mi pan wytłumaczyć, o co mi właściwie szło?”.

Pewnie się zastanawiacie, dlaczego za tłumaczenie współczesnych wierszy miałby być
rabat. Po pierwsze – żeby pobudzić zainteresowanie wierszami. Słówko „rabat” ciągle ma
niezdrową siłę przyciągania. Po drugie – wiersze, choćby nie wiem jak wydawały się trudne,
skomplikowane formalnie, gęste od nakładających się na siebie sensów, dużo łatwiej
wytłumaczyć niż większość tego, co się dookoła mówi i wypisuje.
PS Tylko mi niczego jeszcze nie wysyłajcie. Na razie biuro nie jest otwarte.

Na podstawie: Wojciech Bonowicz, Profesja stulecia, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 42.

² N.N. – skrót oznaczający kogoś nieznanego, anonimowego, stosowany również w celu uniknięcia podania nazwiska.

Zadanie 12. (3pkt) Matura z polskiego (poziom podstawowy) – 2018 – CKE